Vlaamse Gegevensbeschermingsautoriteit tikt gemeente op de vingers wegens inbreuk op de privacy

Snelheid en privacy: gemeente Grimbergen moet ANPR-camera’s verwijderen

Voor het eerst in België is een gemeente verplicht om haar trajectcontrolesysteem stop te zetten. Grimbergen, gelegen in Vlaams-Brabant, werd recentelijk op de vingers getikt door de Vlaamse Toezichtcommissie (VTC) wegens een inbreuk op de privacy van haar inwoners.

De gemeente installeerde ANPR-camera’s (Automatic Number Plate Recognition) in een tiental straten, in het kader van een nieuw mobiliteitsplan. Deze camera’s lezen nummerplaten om snelheidslimieten te doen naleven. Verschillende bewoners uitten echter hun bezorgdheid over het gebruik en het doel van deze camera’s.

Gebrekkige transparantie en twijfelachtige motieven

Volgens de VTC kon de gemeente niet aantonen dat de camera’s de minst ingrijpende oplossing vormden. Alternatieven zoals verkeersremmers of wegversmallingen werden niet onderzocht. Bovendien werden inwoners slecht of tegenstrijdig geïnformeerd over het doel van de camera’s.

Uit het onderzoek bleek dat verkeersveiligheid wellicht niet de primaire drijfveer was. De gemeente hoopte immers op een stabiele inkomstenstroom uit boetes. Dat is volgens de VTC onaanvaardbaar: een mobiliteitsplan mag geen verdienmodel zijn.

Voorwaarden en eerste juridische afwijzing

De VTC verbindt het verdere gebruik van de camera’s aan strikte voorwaarden: het aantal ANPR-camera’s moet drastisch verminderd worden, en alle opgenomen voetgangers en fietsers moeten automatisch geblurd worden. Een spoedprocedure bij de Raad van State bracht geen soelaas voor Grimbergen.

Ondanks de beslissing bleven de camera’s actief, wat leidde tot felle kritiek van de oppositie. Hans Graux, voorzitter van de VTC, benadrukte dat dergelijke systemen uitzonderlijk moeten blijven: “Hun gebruik wordt genormaliseerd, terwijl ze een ernstig risico vormen voor de rechten en vrijheden van burgers.”

Gevolgen voor andere gemeenten en actoren

Deze zaak is een belangrijk precedent op het vlak van het evenwicht tussen verkeersveiligheid en gegevensbescherming. Lokale besturen en hun partners, zoals verzekeraars of mobiliteitsbedrijven, doen er goed aan om met de grootste voorzichtigheid om te gaan met technologieën die burgers volgen of identificeren.

Juridisch gezien onderstreept deze beslissing:

• het belang van proportionaliteit bij de verwerking van persoonsgegevens;

• de plicht tot transparantie tegenover burgers;

• het verbod om privacy-invasieve systemen louter om financiële redenen te installeren.

De Vlaamse minister van Mobiliteit, Annick De Ridder (N-VA), heeft inmiddels een studie besteld om te onderzoeken of andere gemeenten dezelfde fout maken. De komende maanden zullen dan ook bepalend zijn voor de toekomst van ANPR-systemen in België.